با توجه به ويژگيهاي خاص نوجواني ، اين دوران با مشکلات خاص خود نيز مواجه است. برخي از اين مشکلات شيوع بيشتري داشته و گاه نيازمند مداخله کمتري هستند، اما برخي ديگر در حد يک ناسازگاري ، يک بيماري و يا اختلال رواني اجتماعي قابل توجه بوده و نيازمند اقدامات مداخله‌گرانه هستند. فراهم نبودن شرائط تربيتي مناسب ، عدم آشنائي اوليا و مربيان با نيازها و ويژگيهاي نوجوان و کودکي مشکل‌دار علل اساسي بوجود آمدن مشکلات دوران نوجواني هستند.
با توجه به اينکه اين دوره نيز اهميت شايان توجهي در زندگي آينده و بزرگسالي فرد دارد و بسياري از انتخابها و تصميمها در اين دوران انجام مي‌شوند، پيشگيري از بروز مشکلات و درمان آنها به توجه و تاکيد فراواني نياز دارد. شناخت اين مشکلات شايد بعد از شناخت ويژگيها و نيازهاي مرحله نوجواني اولين گام موثر در کمک به نوجوان براي داشتن يک مرحله رشدي سالم مي‌باشد.


مهمترین مشکلات نوجوانی

افت تحصیلی
شاید بیش از همه مراحل دیگر در این مرحله افت تحصیلی مشاهده گردد. مسئولین مدارس راهنمایی تحصیلی و والدینی که فرزندانی در مقاطع راهنمایی دارند که با آغاز بلوغ و نوجوانی و تغییرات آن همراه است، معمولا چنین افتی را گزارش می‌کنند. هرچند شدت و ضعف افت تحصیلی در دانش آموزان مختلف متفاوت است، اما به هر حال و با توجه به فراوانی آن در این دوران
نیاز به توجه ویژه دارد.

انحرافت جنسی
با توجه به ویژگیهای بلوغ جنسی در این دوران مشکلاتی از این قبیل می‌تواند اتفاق بیافتد. در بین انواع انحرافات جنسی ،
خودارضایی شیوع بیشتری به ویژه در بین پسران داد که با کاربرد روشهای مناسب پیشگیرانه و رعایت آنها و استفاده از
راهبردهای لازم (بعد از ابتلا به انحراف) قابل حل خواهد بود.

دوستی با جنس مخالف
به دنبال غلیان هیجانات و عواطف در این دوران از یک طرف و تحولات جنسی از سوی دیگر گرایش به برقراری روابط دوستی با
جنس مخالف شیوع فراوانی می‌یابد. ارائه شناخت و آگاهیهای لازم به نوجوان در خصوص کنترل عواطف و هیجانات خود و
جهت‌دهی سالم مفید خواهد بود.

انحرافات اجتماعی
با اینکه در بروز انحرافات اجتماعی عوامل مختلفی دخالت دارند، اما شرائط ویژه دوران نوجوانی مثل تمایل به توجه طلبی و
استقلال شخصی ، تمایل به عضویت در گروهها و ... باعث می‌شود که دوره مستعدی برای راه اندازی این انحرافات باشد. این
انحرافات به صورت فرار از خانه ، انواع بزهکاری مثل دزدی ، اعتیاد و ... دییده می‌شود که اکثر این انحرافات در گروه اتفاق
می‌افتد.

اختلالات روانی در نوجوانی
در نوجوانی مساله بیماری روانی در آسیب شناسی نوجوانی حائز اهمیت زیادی است. مهمترین اختلالات روانی رایج عبارتند از:
1. واکنشهای سازگاری
2. روان رنجوری ، شامل انواع اختلالات خلقی ، مثل افسردگی ، اضطراب
3. اختلالات روان _ فیزیولوژیک ، مثل بی‌اشتهایی روانی
4. اختلالات شخصیت ، مثل اختلال شخصیت هیستریک
5. اختلالات سایکوتیک که اسکیزوفرنی عمومی‌ترین آنهاست.

از میان اختلالات روانی انواع افسردگی و اضطراب فراوانی بیشتری دارد. در صورتی که اطرافیان شناخت کافی از نوجوان داشته
باشند و به موقع علائم او را تشخیص دهند، با انواع روان درمانی قابل درمان خواهند بود.

خودکشی
معمولا پدیده خودکشی با سایر مشکلات دیگر مثل افسردگی ، اعتیاد و ... همراه است. در هر حال تمایل به خودکشی در این
دوران باید مورد توجه قرار گیرد.

بلوغ زودرس و دیررس
عوامل مختلفی چون عوامل ارثی ، طرح و ساختمان بدنی ، نوع تغذیه و سلامت جهانی ، مسائل فرهنگی از عواملی هستند
که در بروز بلوغ زودرس و دیررس دخیل هستند. بلوغ چه به صورت زودرس اتفاق بیافتد و چه با تاخیر همراه باشد، نگرانیها و
مشکلاتی را برای نوجوان به همراه خواهد داشت. هرچند عواقب آن هم برای دختر و هم برای پسر وجود دارد، اما بلوغ زودرس
اغلب برای دختران و بلوغ دیررس برای پسران مشکل آفرین‌تر است (تاثیر بلوغ در رفتار نوجوانان).

شیوه‌های برخورد با مشکلات دوران نوجوانی
آنچه بیش از همه حائز اهمیت است، توجه والدین و مربیان به شناخت ویژگیها و نیازهای مرحله نوجوانی است. این آشنائی و
آگاهی از شیوه‌های برخورد با ویژگیهای این دوره ، در گام از بروز مشکلات خاص این دوره جلوگیری خواهد کرد، یا حداقل شدت
آن را تخفیف خواهد داد. در بروز مشکلات و مسائل آنچه مورد بررسی و درمان قرار می‌گیرد، تنها نوجوان و مسائل او نخواهد بود.
هرچند اساس درمان را رفتارها و شرائط نوجوان تشکیل می‌دهد، اما شیوه‌های درمانی عمدتا به صورت گسترده‌تری معطوف به
اطرافیان نوجوان ، خانواده و دوستان و در سطح وسیع‌تر و به صورت برنامه‌ریزی‌های کلان جامعه خواهد بود.
آشناسازی خانواده و دیگر دوستان و آشنایان در طرح ریزی برنامه‌ای برای برخورد با نوجوان برای حل مسائل خفیف‌تری چون
ناسازگاریهای سطحی در بافت خانواده ، پرخاشگری ، استقلال طلبی شدید ، نوجوئی شدید ، با توجه به شیوه‌های مناسب
تربیتی کافی خواهد بود. در حالی که در مورد مشکلات خاص‌تری چون اختلالات روانی این دوران مثل بی‌اشتهایی روانی که با
تمایل شدید به کاهش وزن همراه است، از شیوه‌های اختصاصی‌تری چون روان درمانی و ... استفاده می‌شود. در رابطه با
مسائل اجتماعی چون بزهکاری ، نهادهای اجتماعی دیگری چون کانونهای اصلاح و تربیت ، مدرسه و ... درگیر هستند.
مشکلات عاطفي نوجوان بطور کلي تعداد تجربه هاي عاطفي هر فرد بستگي به ميزان رشد او و نوع محيطي که در آن زندگي مي کند دارد. تعدادي از مشکلات عاطفي نوجوان که عمدتا ناشي از تغييرات فيزيولوژيکي بلوغ در او مي باشد عبارتند از: ترس ها و نگراني ها، خشم و حسادت و رشد اجتماعي.
- ترس ها و نگراني ها: در ميان تجربه هاي عاطفي نوجوان، به ترس ها و نگراني هاي او بايد کمتر از همه بها داد، زيرا بسياري از آنها تخيلي و غيرواقعي و بيشتر از آن چيزي است که در زندگي آنان وجود دارد. با اين حال ترس، مانع فعاليت و عمل سازنده و مثبت در فرد مي شود. بنابراين يا از موقعيت ترس آور ناراحت کننده فرار مي کند و يا تسليم آن مي شود که در هر دو حالت ناسالم است. مطالعات نشان مي دهد که افراد ناسالم و يا خسته بيشتر از افراد سالم و با نشاط در معرض ترس و نگراني هستند. براي مقابله با ترس و نگراني، بايد نخست ماهيت موقعيت ترس آور را شناخت و فرد و رابطه او با محيط را کاملا درک کرد. روان شناسان همراه کردن ترس با موفقيت و يا فعاليتي مطبوع را به عنوان موثرترين راه مقابله با ترس، توصيه مي کنند. راهنمايي و مشاوره نوجوان در زمينه هاي تحصيلي، شغلي و مسايل و مشکلات فردي، يکي از کارآمدترين راه هاي کمک به نوجوان در رفع مشکلات است.
- خشم و حسادت: از مجموعه عواطف و هيجانات، خشم و عصبانيت متداول ترين آنهاست. هرگاه نوجوان خشم را با فراواني و شدت زياد تجربه کند، سازگاري او به خطر مي افتد. هر چند که خشم گاه مي تواند ارزش مثبت نيز داشته باشد. در پديدآيي خشم، روان شناسان معتقدند که وضعيت فيزيکي و شرايط رواني خانه اثر قابل ملاحظه اي بر تعداد و شدت خشم در نوجوان دارد. همچنين رابطه معيني بين خشم با وضعيت سلامت و نگرش و ادراک نوجوان نسبت به تغييرات جسماني وجود دارد. به تدريج منبع اصلي خشم را مي توان در اختلاف و تعارض نوجوان با پدر و مادر و ديگر افراد بزرگسال در زمينه مسائل عادي زندگي و تمايل به انجام آنها بطور مستقل پيدا کرد. هيجان پيچيده حسادت نيز خيلي زود در زندگي فرد پديد مي آيد و مي تواند يک مشکل اساسي در زندگي او به شمار آيد. حسادت عمدتا نسبت به خواهر يا برادر بروز مي کند و ناشي از تبعيض والدين در مورد فرزندان است.
- رشد اجتماعي: رشد اجتماعي به هر حال رشد عاطفي و توان نوجوان در کنترل هيجانات ناسالم، يکي از مهم ترين عوامل در رشد و سازگاري اجتماعي نوجوان است. رشد اجتماعي فرد بستگي تام به انواع شرايط محيطي زندگي فرد دارد. رشد اجتماعي نيز مانند ديگر ابعاد پيچيده رشد، تنها در نتيجه تغييرات فيزيولوژيکي بلوغ حاصل نمي شود، بلکه شامل فرصت هاي مناسب، براي يادگيري و تمرين عادات و مهارت هاي اجتماعي است. اهميت رشد اجتماعي انسان در زندگي امروز، نه تنها در يادگيري کنارآمدن و سازگاري با محيط اطراف است، بلکه در مسووليت پذيري فرد و همبستگي و پيوند سالم او با گروه در نهايت به عنوان يک شهروند نيز نمايان است. براي اين منظور، نهادهاي اجتماعي مهم چون خانه، مدرسه و جامعه در پايه ريزي اين امر مهم بايد از همان کودکي، به نوبت و در تعامل با يکديگر عمل کنند. ارتباط سالم و سازنده نوجوان با گروه همسالان و افراد کوچکتر و بزرگتر از خود در خانه و مدرسه و اجتماع، يکي از نشان هاي چشمگير رشد اجتماعي فرد است . علاوه بر آن فعاليت هاي مختلف علمي، هنري، مذهبي و غيره و صرف درست اوقات فراغت، بخش مهمي از فرايند اجتماعي شدن نوجوان را تشکيل می دهد.

منبع : سایت نیک صالحی